Konserwacja obiektu "Ucieczka Świętej Rodziny do Egiptu"
Autor: Ewa Tomaszewska
Jednym z obiektów Muzeum Okręgowego w Lesznie, który w roku 2024 przeszedł konserwację, jest grupa rzeźbiarska „Ucieczka Świętej Rodziny do Egiptu”. Jest to dawna kwatera ołtarzowa, fragment większej całości, zapewne zdemontowanej szafy ołtarzowej, późnośredniowiecznego poliptyku.
Przedstawiona scena należy do kanonu chrześcijańskiej ikonografii, zaliczana jest do cyklu dzieciństwa Jezusa. „Ucieczka do Egiptu” dotyczy wydarzenia opisanego w Ewangelii św. Mateusza, a także apokryficznym tekście Ewangelii Pseudo-Mateusza. Według Biblii anioł przekazał Józefowi we śnie, aby zabrał on Dzieciątko i jego Matkę do Egiptu, gdyż Herod będzie chciał zgładzić Jezusa. Józef wykonał polecenie, a Święta Rodzina miała pozostać w Egipcie aż do śmierci Heroda.
W sztuce sakralnej od średniowiecza dominuje ustalony sposób przedstawiania „Ucieczki do Egiptu” jako ujętej z profilu grupy osób składającej się z Marii trzymającej Dzieciątko, siedzącej na grzbiecie osła i Józefa prowadzącego zwierzę na postronku. Czasem Świętej Rodzinie towarzyszy anioł lub ich grupa. Opisywana rzeźba wpisuje się w kanon przedstawieniowy. Postacie ukazane en trois quarts, z centralną postacią Matki Boskiej trzymającej Dzieciątko w powijaku, siedzącej bokiem na szarym ośle. Głowę Marii nakrywa chusta w tonacji rozbielonego błękitu, suknia jest posrebrzana, płaszcz pozłacany, od spodu cynobrowy. Biały powijak opasany jest pozłacanym rzemieniem. Święty Józef idący przed osłem lewą ręką trzyma postronek, prawą opiera na pochylonym drzewie palmowym. Dojrzały mężczyzna z siwiejącą brodą i włosami ma pozłacany płaszcz, a na plecach torbę w tonacji czerwieni/sjeny. W tle znajduje się zielona ściana roślinna z pochylonym baldachimowo drzewem palmowym z dekoracyjnymi motywami pozłacanymi. W górnych narożach kwatery znajdują się postaci aniołów w pozłacanych szatach.
Przedstawienie rzeźbiarskie wykonano z drewna oliwnego w XVI wieku. Dekoracja lica pochodzi z XIX wieku. Pierwotna polichromia kwatery została usunięta przez odmoczenie, przez XIX-wiecznego renowatora, gdyż ówcześnie w ten sposób podchodzono do konserwacji. Całość obiektu w XX wieku pokryto scalającymi brązowymi laserunkami olejnymi i uzupełnieniami. Celem zachowawczych prac konserwatorskich było przywrócenie walorów technicznych i estetycznych pozwalających na muzealną ekspozycję obiektu. Zadanie polegało na usunięciu zdegradowanych warstw gruntu i XX wiecznych przemalowań, aby uczytelnić efekt kolorystyczny i pierwotny wyraz przedstawienia rzeźbiarskiego.
Konserwację wykonała firma ARCHIKON Konserwacja Zabytków, Andrzej Lipiński, Drużyna.
Jednym z obiektów Muzeum Okręgowego w Lesznie, który w roku 2024 przeszedł konserwację, jest grupa rzeźbiarska „Ucieczka Świętej Rodziny do Egiptu”. Jest to dawna kwatera ołtarzowa, fragment większej całości, zapewne zdemontowanej szafy ołtarzowej, późnośredniowiecznego poliptyku.
Przedstawiona scena należy do kanonu chrześcijańskiej ikonografii, zaliczana jest do cyklu dzieciństwa Jezusa. „Ucieczka do Egiptu” dotyczy wydarzenia opisanego w Ewangelii św. Mateusza, a także apokryficznym tekście Ewangelii Pseudo-Mateusza. Według Biblii anioł przekazał Józefowi we śnie, aby zabrał on Dzieciątko i jego Matkę do Egiptu, gdyż Herod będzie chciał zgładzić Jezusa. Józef wykonał polecenie, a Święta Rodzina miała pozostać w Egipcie aż do śmierci Heroda.
W sztuce sakralnej od średniowiecza dominuje ustalony sposób przedstawiania „Ucieczki do Egiptu” jako ujętej z profilu grupy osób składającej się z Marii trzymającej Dzieciątko, siedzącej na grzbiecie osła i Józefa prowadzącego zwierzę na postronku. Czasem Świętej Rodzinie towarzyszy anioł lub ich grupa. Opisywana rzeźba wpisuje się w kanon przedstawieniowy. Postacie ukazane en trois quarts, z centralną postacią Matki Boskiej trzymającej Dzieciątko w powijaku, siedzącej bokiem na szarym ośle. Głowę Marii nakrywa chusta w tonacji rozbielonego błękitu, suknia jest posrebrzana, płaszcz pozłacany, od spodu cynobrowy. Biały powijak opasany jest pozłacanym rzemieniem. Święty Józef idący przed osłem lewą ręką trzyma postronek, prawą opiera na pochylonym drzewie palmowym. Dojrzały mężczyzna z siwiejącą brodą i włosami ma pozłacany płaszcz, a na plecach torbę w tonacji czerwieni/sjeny. W tle znajduje się zielona ściana roślinna z pochylonym baldachimowo drzewem palmowym z dekoracyjnymi motywami pozłacanymi. W górnych narożach kwatery znajdują się postaci aniołów w pozłacanych szatach.
Przedstawienie rzeźbiarskie wykonano z drewna oliwnego w XVI wieku. Dekoracja lica pochodzi z XIX wieku. Pierwotna polichromia kwatery została usunięta przez odmoczenie, przez XIX-wiecznego renowatora, gdyż ówcześnie w ten sposób podchodzono do konserwacji. Całość obiektu w XX wieku pokryto scalającymi brązowymi laserunkami olejnymi i uzupełnieniami. Celem zachowawczych prac konserwatorskich było przywrócenie walorów technicznych i estetycznych pozwalających na muzealną ekspozycję obiektu. Zadanie polegało na usunięciu zdegradowanych warstw gruntu i XX wiecznych przemalowań, aby uczytelnić efekt kolorystyczny i pierwotny wyraz przedstawienia rzeźbiarskiego.
Konserwację wykonała firma ARCHIKON Konserwacja Zabytków, Andrzej Lipiński, Drużyna.
