01 grudnia 2021

Na styku światów. Historia Leszna od XVI do XX wieku

Opis i cel wystawy
Wystawę nazwaliśmy „Na styku światów”, bo w istocie przez stulecia Leszno było miejscem, w którym krzyżowały się tradycje, zwyczaje, kultury, religie i języki, spotykały się różne „światy”, a z tych związków powstało bogate i inspirujące dziedzictwo. W sąsiedztwie, współistnieniu, współdziałaniu, ale też w sporach, dyskusjach i konfliktach wszyscy mieszkańcy budowali SWOJE miasto. To, jakim jest współczesne Leszno, jest zasługą i spuścizną wszystkich minionych pokoleń.

Za sprawą polityki właścicieli Leszna: Leszczyńskich i Sułkowskich, od samych początków swego istnienia, Leszno otwarte było na przybyszów z różnych stron Europy, różnego wyznania oraz różnego statusu majątkowego. Tu spotykały się ze sobą świat katolicki z protestanckim, chrześcijanie z Żydami, mieszczanie ze szlachtą i chłopami, kultura polska z niemiecką. Miasto było tyglem, w którym mieszały się kultury, języki, obyczaje. To pokojowe współistnienie przyczyniło się do ukształtowania miasta, w którym dzisiaj żyjemy. I o tym mówi prezentowana wystawa.

Więcej o wystawie

Historię Leszna od XV stulecia po rok 1956 opowiadamy poprzez przedmioty – wyselekcjonowane eksponaty w różnoraki sposób związane z miastem i jego mieszkańcami. Wszystkie one są świadkami rozgrywających się w Lesznie wydarzeń, ich ilustracją i pamiątką. Wizerunki właścicieli – reprezentantów rodów Leszczyńskich i Sułkowskich, znakomitych mieszkańców: uczonych, urzędników, rzemieślników i kupców, działaczy kulturalnych, społecznych, patriotycznych – pozwalają poznać naszych poprzedników, wędrujących po tych samych ulicach, bywających w tych samych kościołach, ratuszu, urzędach, restauracjach i parkach... Utrwalone na obrazach i fotografiach widoki Leszna dają szansę odbyć wędrówki w przeszłość i ujrzeć miasto oczami ludzi sprzed stuleci. Dzieła sztuki i przedmioty codziennego użytku – zarówno wytwory talentu i pracy leszczyńskich artystów, jak i obiekty powstałe w pracowniach obcych twórców polskich i europejskich – są świadectwem gustu, wykształcenia, poziomu i jakości życia w dawnym Lesznie. Szczególną chlubą miasta jest cenne dziedzictwo wspólnot religijnych, prezentowane w Muzeum Okręgowym w Lesznie.

Wystawę podzieliliśmy na 15 części, które odpowiadają epokom lub zagadnieniom ważnym w historii miasta. Zwiedzając ekspozycję znajdziemy zarówno gotycką monstrancję z katolickiego kościoła pw. św. Mikołaja, jak i unikatowy obrus na stół do Wieczerzy Pańskiej, najprawdopodobniej przywieziony do Leszna z Czech w 1628 roku i używany w liturgii przez braci czeskich. Pokazane przedmioty mówią o życiu mieszczan w Lesznie okresu nowożytnego, a reprezentacyjne magnackie i mieszczańskie portrety ukazują właścicieli i obywateli miasta. Ważna część ekspozycji została poświęcona dziejom Leszna w XIX i XX stuleciu. Czas zaboru pruskiego to okres ścierania się i współistnienia dwóch żywiołów: niemieckiego i polskiego. Świadectwem tego styku kultur jest „Przyjaciel Ludu” – ilustrowane polskie czasopismo kulturalne, wydawane w latach 30.–40. XIX wieku, drukowane w niemieckim przedsiębiorstwie Ernsta Wilhelma Günthera. Przykładem otwartości i tolerancji była postać Johanna Metziga – lekarza wojskowego, obrońcy Polaków i filantropa. W 1920 roku Leszno wróciło w granice odrodzonego państwa polskiego. Dokonała się wówczas wymiana ludności, która całkowicie zmieniła strukturę demograficzną miasta. Większość Niemców opuściła miasto, przybywali Polacy powracający z głębi Niemiec, Leszno zasiedlili też mieszkańcy Wielkopolski i ludność z południowej i wschodniej Polski. To oni w większości stanowili kadrę urzędniczą i nauczycielską w „nowym” Lesznie. Okres międzywojnia to także czas, kiedy na kształt przygranicznego miasta ogromny wypływ wywarły dwa stacjonujące tu pułki Wojska Polskiego: 55 pułk piechoty i 17 pułk ułanów. Ostatnim akcentem na prezentowanej ekspozycji są pamiątki z mrocznego czasu okupacji niemieckiej i pierwszego okresu istnienia Polski Ludowej. Mamy nadzieję, że ta wyprawa w przeszłość pozwoli inaczej spojrzeć w przyszłość.

Na ekspozycji zaprezentowano obiekty ze zbiorów własnych Muzeum Okręgowego w Lesznie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Okręgowego w Sieradzu, parafii pw. św. Mikołaja oraz Pana Janusza Skrzypczaka.

Dodatkowe informacje

Wystawa stała "Na styku światów. Historia Leszna od XVI do XX wieku"
Kurator wystawy ‒ Dariusz Czwojdrak
Oprawa plastyczna ‒ Mirka Korbańska
Patronat honorowy nad wystawą objął Prezydent Miasta Leszna